Batıda yakın zamana kadar, terbiye açısından çocukluk yıllarının ehemmiyeti kabul edilmezken, zamanımızda, çocukların okullaºma yaºı gitgide aºağılara çekilmektedir. En yeni iddialara göre, çocuğun ºahsiyet terbiyesi büyük kısmıyla ilk yaºlarda gerçekleºmektedir. Bloom’a göre insan zekâsının yarısı, dört yaºına geldiğinde, üçte ikisi de altı yaºına gelince teºekkül etmiº olmaktadır. (1) Russel’e göre karakter terbiyesi 6 yaºında tamamlanmıº olmalıdır. İlk yaºların öğrenme, kabiliyetlerin inkiºâfı ve güzel alıºkanlıkların kazanılması açılarından önemi anlaºıldıkça, Batıda okullaºma yaºının aºağılara çekildiğini ve hatta 3-6 aya kadar olabileceğine dâir görüºlerin ortaya atıldığına ºâhid olmaktayız. (2)

Dinimiz açısından da fiilî ve sistemli terbiye mümkün mertebe erken baºlatılmalıdır. Hz.Peygamber: “Küçüklükte öğrenilen taº üzerine kazıdır, büyüklükte öğrenilen buz üzerine yazıdır” buyurmuº (3) ve fakat yaºla ilgili rakam vermemiºtir. Hatta Kur’ân-ı Kerîm’de küçük yaºta hikmet verilen Hz.Yahya (4) ve beºikte konuºan Hz.İsa’dan (5) bahsedilmiº olması bile terbiyede erken yaºın önemine ilâhî bir uyarı kabul edilebilir. (6)

Gerek dinî bilgilerin ve gerekse dinî amellerin (namâz, oruç, tesettür, hac vs.) çocuklara erken yaºlarda verilmesinin bir sebebi, insan fıtratında hayrın bir alıºkanlık olduğu’na dâir düstûr olsa gerektir: “Hayra alıºın. Zira hayır alıºkanlıkla kaimdir.”(7) Burada hayır kelimesiyle, dinimizin yapılmasını emir ve teºvîk ettiği her çeºit güzelliklerin ifâde edildiğini anlayabiliriz.

Anne ve babalar, çocuk terbiyesinde, küçüklükten îtibâren dinin öngördüğü hayırları öğretme ve alıºtırmayı esas alsalar, çocuk suçlulukları büyük ölçüde önlenir.

Kaynaklar:
1-Geniº bilgi için bkz. Hz.Peygamber’in Sünnetinde Terbiye, s. 77-78 vd. 116-117
2-Geniº bilgi için bkz. Hz.Peygamber’in Sünnetinde Terbiye, s. 40-43
3-Hadîsin kaynağı ve sıhhat durumu için bkz. a.e. s. 113
4-Meryem 12-13
5-Meryem 29-33
6-Bazı açıklamalar için Kur’ân’da Çocuk adlı kitabımız görülebilir, s.. 128-131. Bu kitap yenilerde Çocuk Eğitimi adıyla basılmıºtır (Nesil, İstanbul, 2000).
7-Heysemî, Nureddin Ali İbnu Ebi Bekr (v. 807 h.), Mecmau’z-Zevâid ve Menba’ul-Fevâid, Beyrut, 1967, 2, 101

İbrahim Canan (Prof.Dr.)